Column: ‘De energietransitie móet’

De energietransitie móet; dat is een open deur. Het moet om de klimaatdoelstellingen te halen, maar wel met zoveel mogelijk bestaande spullen. De maatregelen die in dat kader moeten worden genomen, zullen moeten voldoen aan – in ieder geval – drie criteria. Ze moeten betaalbaar zijn, de zekerheid van levering niet in de waagschaal stellen en zinvol zijn. Deze criteria moeten er ook voor zorgen dat wij over een jaar of 7 á 8 niet weer spijt krijgen van eerder genomen drastische maatregelen, zoals bij de eerdere ombouw van gas naar kolen na de oliecrises in de jaren ‘70/’80.

Zinvolheid is subjectief

Betaalbaarheid is duidelijk; dat gaat over kosten en wie die kosten moeten dragen. Zekerheid ook; er moet in de toekomst geen onderbreking ontstaan van de beschikbaarheid van elektriciteit en warmte. Zinvolheid is subjectiever. Wat mij betreft betekent het dat de maatregelen op minimaal Europese schaal bijdragen aan lagere CO2-emissies, maar ook dat we zodanige maatregelen nemen dat de transitie op zich (bijv. meer wind op zee) ook wordt gefaciliteerd binnen het energie-systeem.

Een belangrijke sleutel voor alle drie criteria is gebruik te maken van bestaande spullen of “assets”. Dat lijkt logisch, maar we doen het niet. We willen nog wel nadenken over het gebruik van bestaande gasinfrastructuur voor waterstof, maar dan houdt het wel een beetje op.

Het prijskaartje en technische opgave

De drie moderne centrales zijn inderdaad als zodanig (op basis van kolen dus) bedoeld en gebouwd. Maar ze kunnen in principe ook draaien op andere brandstoffen. Daar hangen natuurlijk wel een prijskaartje en een technische opgave aan. Toch kunnen deze centrales in de toekomst bij uitstek een rol vervullen om het toenemend aandeel aanbod gestuurd vermogen (vooral wind) te faciliteren. Zij zijn uitermate gunstig gelegen op kustlocaties, waar ze de fluctuaties van aan land komende windenergie kunnen balanceren.

Op basis van het dogma “kolen zijn slecht en dus moeten die centrales uit” gaan we de fout in en dat is zonde. Het ontneemt aan de eigenaren van de centrales ook het vertrouwen om ze geschikt te maken voor andere brandstoffen.

Idealiter geven we deze centrales een batterijfunctie, want we hebben tenslotte behoefte aan duurzaam flexibel vermogen. Dat kan misschien met waterstof, maar dat vergt een ingrijpende ombouw.

Kolen vervangen door metaalbrandstof

Ik zou willen bepleiten om serieus te onderzoeken of het mogelijk is de kolen te vervangen door metaalbrandstof, zonder ingrijpende ombouw van de centrales. Het principe is dat in plaats van kolen ijzerstof wordt verbrand. Het gecorrodeerde restmateriaal kan vervolgens met overvloedige wind- of zonne-energie worden geregenereerd en vervolgens weer worden verbrand op momenten dat dit nodig is (als er geen wind is). Dit proces is CO2-vrij. Het onderzoek wordt uitgevoerd door de TU-Eindhoven, is veelbelovend, maar de technologie moet worden opgeschaald om de haalbaarheid te toetsen.

Wij moeten de kolencentrales de ruimte geven dit te onderzoeken en vermijden dat het huidige beleid leidt tot vroegtijdige sluiting. Het voldoet aan alle hierboven genoemde criteria. Tevens wordt een nieuwe lock-in voor aardgas vermeden en het zou mogelijk enorme schadeclaims van de kolencentrales kunnen voorkomen.

Hans Schoenmakers, managing director van Uniper Benelux