Nieuwe Warmtewet goede basis voor groei en innovatie in collectieve warmte

Op 22 juni is de consultatie van de Wet Collectieve Warmtevoorziening (WCW) gestart. Hieronder staan de kernpunten van de zienswijze van Energie-Nederland. De complete zienswijze vindt u via Zienswijze Consultatie Wet Collectieve Warmtevoorziening  

Een goede Warmtewet stimuleert gezonde concurrentie op de warmtemarkt
Energie-Nederland staat voor een warmtemarkt waarbij zowel publieke als private bedrijven op basis van een ge­lijk speelveld en op basis van een redelijk rendement investeren in de inbreiding en uit­brei­ding van bestaande en nieuwe collectieve warmtesystemen.

Om die reden verwelkomt Energie-Nederland de nieuwe opzet voor de Warmtewet. Met de aan­dacht voor leveringszekerheid, duur­zaam­heid en betaalbaarheid onderstreept deze wet het belang van duurzame warmtelevering voor het bereiken van de doelen uit het Klimaatakkoord. Energie-Neder­land steunt de lijn in het concept wetsvoorstel om ge­meen­ten de regie te geven in de lokale warm­tetransitie en vindt de keuze voor een integrale verantwoordelijkheid van het warm­tebedrijf daarbij een cor­rect en belangrijk uit­gangspunt. Verschillende organisatievor­men blijven daarbij mogelijk.

Tegelijk maakt het concept wetsontwerp ook duidelijk hoe complex het geheel is van aanwijzen van kavels en warm­tebedrijven, het verduurzamen van de warmtelevering, het zorgen voor betaal­baar­heid en leverings­ze­kerheid, etc.

Voor Energie-Nederland zijn onderstaande drie punten zeer van belang om de beoogde doelen van de wetgever en de doelen van het Klimaatakkoord te realiseren.

• Aanwijzen van warmtebedrijf in een open, transparante, non-discriminatoir procedure
  Een belangrijke voor­waarde is dat alle spelers die aan de criteria om een warmtebedrijf te exploiteren kunnen voldoen, gelijke kans hebben bij het meedingen naar een aanwijzing voor een nieuwe warmtekavel. Dit vraagt een open, transparante en non-discriminatoire procedure. Dat betekent dus dat gemeentelijke warmtebedrijven en private warmtebedrijven op gelijke voorwaarden meedingen bij het uitgeven van een nieuwe warmtekavel.
• Concurrentie versterkt innovatie en brengt de doelen van het Klimaatakkoord sneller dichterbij
  Voor het halen van de doelen uit het Klimaatakkoord hebben we zoveel mogelijk (grote en klei­ne) publieke en private initiatieven nodig, voor het realiseren van innovatieve, lokaal passende en kosteneffectieve oplossingen. ACM gaf in maart 2020 al aan dat de aard van het aandeelhou­der­schap (publiek of privaat) niet relevant als je kijkt naar de warmtemarkt.[2] Je ziet in de warm­temarkt al publieke bedrijven (zoals Warmtebedrijf Eindhoven, Stadsverwarming Purmerend, HVC Groep) naast private bedrij­ven en coöperaties (zoals Eneco, Traais Energie Collectief, Vaanster, Ennatuurlijk, Eteck).
  Ook netwerkbedrijven (zoals Firan en Enpuls) kunnen actief blijven op de warmtemarkt met infra­structurele activiteiten, zoals de aanleg van een warmtenet. De exploitatie van een warmte­net zal echter altijd onderdeel moeten zijn van de inte­grale exploitatie en verantwoordelijkheid van een aangewezen warmtebedrijf.
• Integraliteit is logisch uitgangspunt omdat warmtesystemen lokaler zijn dan elektriciteits- en gassystemen
  Minister Wiebes licht in de Kamerbrief van december 2019[1] toe dat integraliteit voor warm­te een noodzakelijk uitgangspunt is. Daarmee bedoelt hij dat de warmteleverancier integraal verantwoordelijk is voor de keten (vanaf warmtebron tot aan levering aan de klant); dat hoeft overigens niet te betekenen dat de leverancier alle rollen in de keten zelf uitvoert. De leverancier kan contractuele afspraken hebben met bijvoorbeeld een partij die de warmte-infrastructuur aanlegt en onderhoudt.
  De Minister gaat ook in op de technische/economische kenmer­ken en het lokale karakter van warm­te­systemen. Dat is anders dan de systemen voor elektriciteit en gas. Hij geeft aan dat de voordelen van een scheiding van levering en transport, zoals in de elek­triciteit- en gasmarkt, bij collectieve warm­te­systemen doorgaans niet opwegen tegen de nadelen. Energie-Nederland steunt het uitgangspunt van integraliteit.
  De consequentie van dit uitgangspunt is wel dat concurrentie op de markt niet mogelijk is, maar wel con­cur­rentie om de markt. Dat betekent dat (publieke of private) warmtebe­drijven gedu­ren­de langere tijd een exclusief recht op een warmtenet hebben. Daar moet uiteraard adequaat toe­zicht op zijn met het oog op borging van de continuïteit en de betaalbaarheid. Het voortbouwen op het bestaande toezichtregime van ACM is daarvoor een goede ba­sis.
• Bestaande posities moeten worden gerespecteerd
  Het geconsulteerde wetsvoorstel is op een aantal punten niet duidelijk over bestaande situaties, onder meer over het eigendom van bestaande warmtenetten. Dat maakt inbreuk op het eigendomsrecht. Energie-Nederland vindt het voor het behoud van investeringsbereidheid noodzakelijk dat het wetsvoorstel de garantie geeft dat bestaande eigendoms- en contractrechten hun volledige waarde behouden en in stand blijven ook na inwerkingtreding van de nieuwe wet.

Ter versterking van de nieuwe opzet van de Warmtewet ziet Energie-Nederland ruimte voor een aantal verbeteringen. Een aantal belangrijke punten dat in de zienswijze verder is uitgewerkt, is:

• gemeenten zouden meer aan­dacht moeten geven aan betaalbaarheid wanneer zij een warmtebedrijf aanwijzen voor een warmte­kavel;
• het ontheffingenregime behoeft verruiming voor vernieuwende en kleine col­lec­tieve syste­men;
• bestaande rechten van warmtebedrijven moeten in het overgangsrecht langer en beter geres­pec­teerd worden.