Hoofdpunten Ontwerp-Klimaatakkoord

De afgelopen maanden zijn aan diverse tafels de in juli gepresenteerde hoofdlijnen verder uitgewerkt. Overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke partijen hebben dit gezamenlijk tot stand gebracht. Het pakket is opgebouwd uit bijdragen van vijf sectortafels: industrie, elektriciteit, gebouwde omgeving, mobiliteit en landbouw & landgebruik.

Energie-Nederland en haar leden hebben een actieve rol gespeeld aan drie van de vijf tafels: elektriciteit, gebouwde omgeving en mobiliteit. Onderstaand de resultaten van deze tafels op hoofdpunten.

Elektriciteitstafel:

Ambitie en forse afspraken bij elektriciteit zorgen voor grote versnelling van de energietransitie

Met 70-75% duurzame elektriciteit forse ambitie voor 2030

• Nederland maakt grote sprong van 15% duurzame elektriciteit nu naar 70-75% in 2030; vooral door groei van investeringen in wind op zee, maar ook nieuwe projecten voor wind op land en zon dragen bij.
• Ambitie is fors:
  • Nederland loopt daarmee de grote achterstand op andere Europese landen snel in.
  • Marktpartijen moeten de komende 10 jaar €50 miljard investeren in nieuwe opwekcapaciteit.
• Drie zaken zijn essentieel om ambitie waar te maken:
  • Leveringszekerheid op peil houden
  • Goede investeringscondities en scherpe kostenreductie realiseren
  • Tijdig voldoende ruimte vinden voor nieuwe productielocaties

Afsprakenpakket zorgt dat leveringszekerheid op peil kan blijven

• Het goede nieuws van fors meer duurzame elektriciteit vormt een uitdaging voor het inpassen van de productie uit zon en wind en het op peil houden van leveringszekerheid.
• Het akkoord bevat een breed afsprakenpakket om te zorgen dat het grote aandeel zon en wind goed ingepast kan worden in onze elektriciteitsvoorziening.
• Het niveau van de nationale CO₂-minimumprijs kent nu een behoedzaam prijspad, zodat de risico’s op leveringszekerheid sterk zijn verminderd. Onder andere zal met een zorgvuldige, jaarlijkse monitoring door TenneT een vinger aan de pols worden gehouden.
• We zijn tevreden met pakket dat nu op tafel ligt. We zien dit als een evenwichtige oplossing.

Koers naar 75% duurzame elektriciteit gaat grotendeels zonder subsidie

• Wind op zee wordt het werkpaard van de transitie naar volledige verduurzaming van de elektriciteitsopwekking. In 2030 leveren windparken op zee ongeveer de helft van alle duurzame elektriciteit.
• Streven is dat de verdere uitrol van wind op zee zonder subsidie plaats vindt.
• Daarnaast is een sterke kostenreductie afgesproken voor zon en wind op land. Tot en met 2025 kunnen projecten nog in aanmerking komen voor SDE+-subsidie. Investeringen na 2025 moeten door kostenreductie op eigen benen staan.
• In 2023 wordt bekeken of er een alternatief instrument voor de SDE+ nodig is om het investeringsklimaat na 2025 op peil te houden. Dat eventuele instrument zal echter geen financiële bijdrage vanuit de overheid krijgen.
• Afspraken leveren een aanzienlijke besparing op de SDE+-uitgaven op, waardoor in 2030 circa €800 miljoen aan klimaatmaatregelen bij andere sectoren besteed kan worden.
• Akkoord legt de basis voor €50 miljard aan investeringen. Zekerheden over het investeringsklimaat zijn er echter nog niet. Daarom is het van belang om komende jaren vinger aan de pols te houden en waar nodig bij te sturen.

Uitdaging wordt om tijdig, voldoende ruimte te vinden voor nieuwe locaties op land

• De groei in duurzame opwekcapaciteit vraagt nieuwe locaties en uitbreiding van bestaande locaties.
• Ruimte in Nederland is schaars. Zeker op land, maar zelfs op zee zijn er grenzen.
• Met dit akkoord zijn afspraken gemaakt om voldoende ruimte te vinden:
  • Op zee wordt ruimte gereserveerd voor ten minste 10 windparken tot 2030 en vinden voorbereidingen plaats om dit verder op te schalen wanneer Nederland de klimaatambitie optrekt naar 55% of wanneer uit reductieplannen van de industrie een grotere vraag naar elektrificatie komt dan nu gepland.
  • Op land gaan gemeenten in 31 regio’s zoeken naar ruimte. Dat wordt allereerst uitgewerkt in regionale energiestrategieën en vervolgens in planologische besluiten en vergunningen.
• Voor nieuwe projecten op land wordt het de uitdaging om de benodigde ruimte ook tijdig te vinden. De afspraak is dat uiterlijk op 1 januari 2025 voor alle benodigde nieuwe projecten op land de vergunningen rond zijn. Om dat te bespoedigen, is er een uitgebreid pakket uitgewerkt om actief invulling te geven aan participatie van burgers en omwonenden bij het zoeken naar ruimte voor nieuwe projecten.

Gebouwde omgevingstafel:

Energiebedrijven in de startblokken om klanten te helpen verduurzamen

Ook bij de gebouwde omgeving-tafel zijn goede verdiepingsslagen gemaakt op weg naar aardgasvrij maken van woningen en gebouwen. Het rijk biedt een goede mix van beprijzings- en subsidie-instrumenten. Bewoners en eigenaren kunnen rekenen op een aanpak die hen ontzorgt en helpt bij het nemen van de juiste verduurzamingsmaatrege­len voor hun woning of pand. Energie- en warmtebedrijven, die samen miljoenen klanten hebben, willen en kunnen een uitstekende rol spelen bij de realisatie. Belangrijke aandachtspunten vanuit Energie-Nederland zijn het draagvlak in de maatschappij, de betaalbaarheid voor burgers en bedrijven en niet te veel focus op collectieve oplossingen, om keuzevrijheid van de consument te waarborgen.

De positieve uitkomsten van deze tafel zijn tweeledig:

Overheden krijgen de regie bij planmatige aanpak

Gemeenten zijn ‘in the lead’ bij de start van de aanpak per wijk

• Waar nodig komt er nieuwe wet- en regelgeving.
• Samenwerking via 31 regio’s, die Regionale Energie Strategieën (RES) gaan opzetten. Draagvlak bij de bewoners is daarbij een essentieel onderdeel.

Gemeenten krijgen robuuste leidraad om alternatieve warmteopties in beeld te brengen

• De overheid richt een onafhankelijk Expertisecentrum Warmte (ECW) op voor de ontwikkeling van een leidraad. Daarmee kunnen gemeenten per wijk bepalen wat het beste alternatief voor verwarmen met aardgas is.

Er komt een standaard in kWh/m²voor de warmtevraag van panden

• Een richtinggevende standaard voor de maximale warmtevraag biedt duidelijkheid en handelingsperspectief voor consumenten en bedrijven die nu al maatregelen willen nemen. En huurders zouden moeten kunnen rekenen op een huis dat aan de standaard voldoet. De voortgang van de verduurzaming wordt in 2025 geëvalueerd. Daarna kan de standaard een verplichtend karakter krijgen.

De markt ontwikkelt innovatieve oplossingen die tot kostenreducties leiden

Woningcorporaties trekken de startmotor

• Voordat de wijkgerichte aanpak in 2021 begint, moet de startmotor de transitie in beweging brengen. Corporaties, warmte- en energiebedrijven hebben een centrale rol bij deze start. Het aantal woningen dat wordt aangesloten op warmte loopt – mede dankzij de startmotor – op tot 80.000 woningequivalenten per jaar in 2025.

Collectieve warmtebronnen worden verduurzaamd

• Warmtebedrijven realiseren een gemiddelde CO₂-reductie van 70% in 2030, ten opzichte van een CV-ketel op aardgas. Dit vergt een groei van het gebruik van duurzame warmtebronnen, zoals geothermie, aquathermie en restwarmte.

Een breed palet aan financieringsmogelijkheden voor verduurzamingsmaatregelen

• Bestaande instrumenten: verruimen van hypotheekverstrekking en leningen uit het Nationaal Energiebespaar­fonds (NEF).
• Instrumenten die nog gerealiseerd moeten worden: Gebouw Gebonden Financiering en het verruimen van mogelijkheden voor aanbieders, zoals energieleveranciers, voor het adviseren over het financiële effect van verduur­zamings­maatregelen op de woonlasten om hun klanten daarmee te ontzorgen.

Tussenstappen / no-regret maatregelen

• Handelingsperspec­tief stimuleert woning/gebouw­eige­naren om alvast ‘no regret’ maatregelen te nemen; isolatiemaatrege­len of hybride warmtepomp verduurzamen direct en verdienen zich relatief snel terug.

Kostendaling door opschaling en innovatie

• Zowel vraag als aanbod wordt gestimuleerd, wat zal leiden tot opschaling, innovatie en kostprijsreductie van verduurzamingsmaatregelen voor woningen en gebouwen terug.

Voor dit gedeelte van het Klimaatakkoord draagt Energie-Nederland graag bij aan het uitwerken van de volgende punten:

1. Marktordening warmte. Dit is in dit akkoord nog niet afgerond. Daarover wordt begin 2019 verder gesproken bij de voorbereiding van Warmtewet 2.0.
2. Het akkoord stuurt vooral op de collectieve besluitvorming in de wijkgerichte aanpak, keuzevrijheid van de consument blijft echter belangrijk voor ons. Energie-Nederland ziet ook kansen om gebouw- en woningeigenaren op korte termijn te stimuleren alvast de eerste verduurzamingsstappen te zetten.
3. Nadere uitwerking van een duidelijke standaard voor de warmtevraag per woning of gebouw en een tijdpad voor het geleidelijk uitfaseren van de mono CV-ketel, bieden woning- en gebouweigenaren handelinsgperspectief.

Mobiliteitstafel:

De belangrijkste punten voor Energie-Nederland van de mobiliteitstafel in het Klimaatakkoord zijn:

100% emissieloze nieuwverkoop personenauto’s in 2030 haalbaar

• Dat leidt in 2030 tot totaal twee miljoen elektrische personenauto’s in Nederland. Kern van het plan is een uitgebreid pakket van fiscale stimuleringsmaatregelen.

Nationale laadinfrastructuur wordt gerealiseerd zonder directe overheidsstimulering

• De Nationale Agenda Laadinfrastructuur leidt tot een landelijke dekking van (snel)laad­punten voor ruim twee miljoen elektrische personenauto’s, bussen, vrachtwagens, light electric vehicles (LEV), etc. In totaal betreft het 1,9 miljoen (semi) publieke laadpunten in 2030, 18.600 laadpalen voor bestelauto’s in de steden en 7.400 laadpunten voor vrachtauto’s.