‘Stijging energiekosten’ Hoe zit het precies?

Er is veel aandacht voor de toename van de kosten voor gas en elektriciteit in 2019, zowel in de media als in de politiek. We kennen inmiddels de door de overheid aangekondigde wijzigingen in de Energiebelasting en de Opslag duurzame energie. Daarnaast geven ook de energieleveranciers aan dat tevens de marktprijzen voor gas en elektriciteit flink zijn gestegen. De overheid is echter niet zorgvuldig in haar communicatie over wat dit nu precies voor de consument betekent.

Communicatie van de overheid
In haar communicatie geeft de overheid aan, dat voor een huishouden met een gemiddeld energieverbruik de belastingen op energie stijgen met circa 130 euro. Maar wat is dan dat gemiddeld energieverbruik? Daar is zij niet duidelijk over.

Op dinsdag 11 december jl. gaf staatsecretaris Mona Keijzer (Economische Zaken en Klimaat) bij het mondelinge vragenuur in de Tweede Kamer aan, dat haar ministerie dan uitgaat van 1100 kuub gas en 2500 kWh elektriciteit. Zij deed dit in reactie op vragen over de stijgende energiekosten, waarbij werd gerefereerd aan een driepersoonsgezin met een gemiddeld verbruik van 1500 kuub gas en 3500 kWh elektriciteit, gebaseerd op vergelijkingswebsite Gaslicht.com. Wie heeft er nu gelijk?

Gemiddeld verbruik
Wanneer je bij verschillende bronnen op zoek gaat naar het gemiddeld verbruik van gas en elektriciteit bij huishoudens kom je een flinke bandbreedte aan gemiddelde verbruiken tegen. Aangezien het gemiddelde huishouden niet bestaat, is uitgaan van en bandbreedte wellicht ook het handigste om te doen. Belangrijke factoren die van invloed zijn op het verbruik zijn met name de woning, de gezinssamenstelling en het eigen verbruiksgedrag, en die zijn voor iedereen anders.

Stijging op onderdelen
De energienota valt grofweg uiteen in drie delen: leveringskosten, netbeheerderskosten en de belastingen van de overheid. Om met die laatste te beginnen, de overheid heeft zoals gezegd voor 2019 een aantal wijzigingen doorgevoerd. Zo is de energiebelasting op gas verhoogd, die op elektriciteit verlaagd, is de teruggave van de energiebelasting verminderd en de opslag voor duurzame energie weer verder verhoogd. Bovendien worden de bedragen voor de energiebelasting ook nog geïndexeerd op basis van de consumentenprijsindex (CPI).

De netbeheerderskosten worden ieder jaar door toezichthouder ACM vastgesteld. Zoals het er nu naar uitziet zijn de wijzigingen in de netbeheerderskosten voor 2019 beperkt. Waar het jaarlijks vast bedrag voor aansluiting en transport van elektriciteit licht stijgt, daalt die voor gas.

De leveringskosten daarentegen komen tot stand in de markt. De energiegroothandelsprijzen zijn altijd in beweging. Naast dat deze worden beïnvloed door bijvoorbeeld de groeiende internationale vraag naar energie door de aantrekkende economie en minder gasproductie in Groningen, zijn ook de kosten voor CO₂-rechten van invloed. Momenteel is er een forse stijging in deze prijzen te zien.

Echter, wie onlangs een ‘vasteprijscontract’ heeft afgesloten voor bijvoorbeeld een of drie jaar, zal van deze prijsstijgingen nog niet veel merken.

Staatssecretaris
Er valt dus nog wel wat af te dingen op de berekeningswijze van de overheid en de uitspraak van de staatssecretaris in de Tweede Kamer dat ‘de ramingen uitgaan van een daling van de marktprijzen’. Het betreft hier zowel de wijze waarop de overheid rekent met een zeer laag gemiddeld verbruik, als de werkelijke marktontwikkelingen. De informatie die de overheid geeft over de te verwachten hogere energiekosten is nu onvoldoende moet dus vollediger en realistischer.

En dan komen we weer op de eerdergenoemde bandbreedte voor het gemiddelde verbruik, maar ook de persoonlijke situatie (woning, gezinssamenstelling, verbruiksgedrag) en het huidige energiecontract.

Een bandbreedte
Omdat het dus nauwelijks mogelijk is om een goede indicatie te geven voor de uiteindelijke stijging van de energiekosten voor een gemiddeld huishouden, geven we hieronder een bandbreedte: aan de ene kant het lage gemiddelde verbruik dat de overheid gebruikt en dat overeenkomt met een energiezuinige nieuwbouwwoning en aan de andere kant een flink gezin in een (nog) niet (volledig) geïsoleerde oudere woning.

De belastingen en de netbeheerderskosten liggen vast en worden deze maand definitief vastgesteld.

Voor de leveringskosten zijn we uitgegaan van het relatief duurdere energiecontract: variabele prijzen zonder vaste looptijd. De stijging van de leveringskosten zal daarmee voor een groot deel van de consumenten lager uitkomen.