Versterk de uitvoerbaarheid van de RESsen: betrek initiatiefnemers van duurzame projecten

Eén van de afspraken uit het Klimaatakkoord is dat 30 energieregio’s in Nederland onderzoeken waar en hoe het best duurzame elektriciteit op land (wind en zon) opgewekt kan worden. Maar ook welke warmtebronnen beschikbaar zijn zodat wijken en gebouwen van het aardgas af kunnen. Dat leggen de regio’s vast in een Regionale Energiestrategie (RES). Recent hebben 28 energieregio’s een bespreekversie van de concept-RES gepubliceerd, voor afstemming met de verschillende bestuurslagen (gemeenten, provincies en waterschappen) en met maatschappelijke partners. Op 1 oktober publiceren regio’s hun definitieve concept-RES’en. Dat is een belangrijke tussenstap richting het vaststellen van de definitieve RES 1.0 medio 2021.

Initiatiefnemers van duurzame energieprojecten (van energiebedrijven tot coöperaties) gaan uitvoering geven aan de RES-plannen. Echter, zij zijn tot nu toe beperkt betrokken geweest bij de vorming van de concept-RES’en. Zij willen hun betrokkenheid voor uitvoerbaarheid van de RES’sen graag versterken, zodat de RES’sen maximaal uitvoerbaar worden voor zowel warmteprojecten als elektriciteit. Daarom heeft de NVDE diverse initiatiefnemers én netbeheerders bijeengebracht om alle 28 publiek beschikbare concept RES’sen te analyseren op uitvoerbaarheid. Betrokken waren experts op wind, zon en warmte, vanuit bijvoorbeeld Holland Solar (zon), NWEA (wind), Energie-Nederland, Stichting Platform Geothermie, BodemenergieNL, Stichting Warmtenetwerk en individuele leden/ bedrijven, zoals elektriciteits- en warmteproducenten en -leveranciers.

Belangrijkste conclusies en aanbevelingen

Elektriciteit: met het gezamenlijke bod kan de doelstelling gehaald worden

• Het gezamenlijk concept-bod overstijgt de doelstelling van 35TWh in 2030 uit het Klimaatakkoord ruim. Daarmee is de eerste indruk positief. De praktijk leert echter dat veel voorgenomen projecten niet kunnen worden gerealiseerd. Daarmee is een ruim bod ook zeker nodig voor het halen van de doelstelling.
• Om tot uitvoerbare RES’en 1.0 te komen, is het vooral belangrijk dat het bod wordt uitgewerkt naar concrete zoekgebieden. Nu zijn die gebieden vaak nog globaal aangegeven, of zijn het slechts zoekrichtingen of scenario’s.
• Initiatiefnemers hebben expertise die relevant is voor het maken van keuzes over de zoekgebieden, zodat beoogde projecten op gekozen locaties ook daadwerkelijk realiseerbaar zijn. De NVDE wil – vanzelfsprekend met de andere initiatiefnemers die de analyse uitvoerden – graag samen met het Nationaal Programma RES (NP-RES) een aanpak ontwikkelen om marktpartijen nauwer te betrekken bij de RES 1.0. Dat vraagt van initiatiefnemers en overheden om hier tijd in te steken en open het gesprek aan te gaan, juist ook in fase voordat ontwikkellocaties zijn vastgelegd.
• We zien in de concept-plannen dat alle regio’s veel verwachten van zon op grote daken, en tegelijkertijd om extra beleid vragen om dat mogelijk te maken. Daarvoor kunnen we samen met de regio’s en het Rijk een versnellingspakket ontwikkelen.
• Ook denken we graag met de regio’s mee over hoe en waar zon en wind in projecten gecombineerd kunnen worden, want dat is efficiënt voor het elektriciteitsnet. Het is van belang dat er uiteindelijk een gebalanceerde mix komt, met een goede verdeling van duurzame elektriciteit over het jaar en over de dag. De mix moet ook passen bij de financiële afspraken uit het Klimaatakkoord.
• Uitbreiding van de capaciteit van het elektriciteitsnetwerk is een cruciale randvoorwaarde voor realisatie van het 35 TWh doel. Net-uitbreidingsplannen zijn effectief wanneer die resulteren in uitvoerbare projecten van initiatiefnemers. Daarom is het belangrijk om naast netbeheerders ook die initiatiefnemers te betrekken bij de route naar en uitvoering van de RES’sen 1.0.

Warmte: van inventarisatie naar plan 

De inhoud van de nu beschikbare concept-RES’sen en bijbehorende ‘regionale structuren warmte’ geven een goed beeld van de beschikbare grootschalige warmtebronnen. Hierbij is veel aandacht geweest voor een kwantitatieve analyse van het aanbod (zoals potentie van geothermie, restwarmte, biomassa, aquathermie, WKO) en inspraak vanuit diverse maatschappelijke geledingen. Om van de eerste analyses te komen tot een uitvoerbare warmtetransitie is nog een grote stap nodig, Daarbij moet de koppeling worden gemaakt naar de afnemers van warmte zoals corporaties en bewoners; maar ook naar marktpartijen en andere uitvoerders die de verschillende warmtebronnen gaan exploiteren en die dus inzicht moeten geven in de technische en financiële haalbaarheid. Belangrijk is om de beschikbare data uit tools zoals bijvoorbeeld de warmte-atlas te valideren door bijvoorbeeld contact op te nemen met de aanbieders van de warmte.