‘Waterstof zal een rol gaan spelen, we weten alleen nog niet goed in welke mate.’

Robert Dencher, voorzitter van het H2platform en Jörg Gigler Directeur van TKI Nieuw Gas spreken tijdens de Energie-Nederland ontbijtsessie waterstof. Eerder spraken we ze voor een gezamenlijk interview. ‘Waterstof zal een rol gaan spelen, we weten alleen nog niet goed in welke mate.’

Hype of hope? Waterstof staat nu heel erg in de belangstelling. Hebben jullie het idee dat waterstof de kans krijgt een belangrijke bijdrage te leveren in de energietransitie?
Jörg Gigler: ‘Ik denk dat we moeten oppassen dat waterstof geen hype wordt. We kunnen het beeld van waterstof managen door eerlijk te zijn over de voor- en nadelen, het huidige kostenniveau en ook het kosten- en opschalingsperspectief.’ Robert Dencher: ‘Het heeft zeker een hele reële kans om bij te dragen aan de energietransitie. Hoe groot de impact zal zijn op de korte termijn is inderdaad nog afwachten. Maar we doen onze uiterste best ervoor. Als je denkt aan mobiliteit, het rijden in de auto, met de trein, het vrachtvervoer, dan zijn er al allerlei opties om met waterstof te rijden. Dit begint langzamerhand gestalte te krijgen. Eind volgend jaar willen we tien a twaalf waterstofstations hebben staan. Dat moeten er 200 zijn in 2030. Waterstof wordt al heel veel gebruikt in de industrie, maar bijvoorbeeld de toepassingen in de bebouwde omgeving zijn er nog erg weinig. Het kan nog een paar jaar duren voordat er oplossingen in de markt beschikbaar zijn. Gasunie en regionale netbeheerders zijn druk aan het studeren om bestaande pijplijnsystemen geschikt te maken voor waterstof. Het kan. We gaan er komen, maar niet op heel korte termijn.’

Wat zijn volgens jullie de drie belangrijkste punten om nu af te spreken in het Klimaatakkoord over waterstof?
Jörg Gigler: ‘Waterstof zal een rol gaan spelen, we weten alleen nog niet goed in welke mate.’ Robert Dencher beaamt: ‘Aan de Thematafel waterstof zit de industrie, gemeenten en provincies aan tafel. Voor hen is nu de grootste vraag: Hoe krijgen we genoeg waterstof? Wat wordt de prijs? We weten nog niet goed waar het naartoe gaat.’ Jörg Gigler: ‘Wat mij betreft moet er als eerst een heldere visie geformuleerd worden: stippel met elkaar een plan uit waar we met groene waterstof willen uitkomen en tref daar voorbereidingen voor. Denk dan aan het (her)gebruik van de gasinfrastructuur op land en op de Noordzee. Of aan het blijven uitbreiden van de productie van duurzame elektriciteit.’ Robert Dencher: ‘Men beseft dat er met de groei van de offshore windparken groene elektriciteit voor groene waterstof kan komen. Hoe verder van het land de parken staan hoe belangrijkers het wordt om over de transport en opslag van elektriciteit na te denken. Hier kan waterstof een oplossing voor zijn. Je kunt van waterstof elektriciteit maken en andersom. Dat kost allemaal energie. Maar je hebt wel de flexibiliteit om van elektriciteit moleculen te maken en dit met bestaande pijplijn naar het vaste land te transporteren. Dat is veel efficiënter dan elektronen per kabel transporteren.’ Jörg Gigler gaat verder: ‘Als we vaart willen maken, moeten we groene waterstof en waarschijnlijk ook blauwe stimuleren. Dat stimuleren was nodig voor bijvoorbeeld wind op zee en dat is nu ook nodig voor waterstof. En als laatste: creëer een serieuze marktvraag.’

Hoe staat de ontwikkeling van waterstof in Nederland er voor als je internationaal kijkt? Kunnen we hiermee voorop lopen?
Robert Dencher: ‘Internationaal en in Nederland wordt waterstof hoofdzakelijk industrieel gebruikt voor de productie van bijvoorbeeld ammoniak en om van stookolie benzine te maken.’ Jorg Gigler: ‘We gebruiken al ruim 10 miljard m3 waterstof in Nederland; nu nog uit fossiel, straks groen of klimaatneutraal. En in Duitsland, Japan, Zuid-Korea en Californië zijn al veel vernieuwende experimenten gaande!’ Robert Dencher valt bij: ‘In Leeds zijn ze nu met een heel belangrijk experiment bezig In de gebouwde omgeving. Het doel is om in 2025 alle woningen om te hebben gezet naar waterstof. Dat gebeurt stapsgewijs, maar als het goed is gaat dan heel Leeds over naar waterstof. Dat project is ook voor Nederland van groot belang. Het toont ons hoe wij die transitie kunnen gaan maken.’ Jörg Gigler: ‘We zijn een gasland, hebben veel gaskennis en gasassets en die zijn goed te vertalen naar en te gebruiken voor waterstof. Ook onze energie-intensieve industrie is internationaal toonaangevend en het zou me niet verbazen als zij straks met waterstof aan de gang gaan in meer en nieuwe toepassingen vergeleken met vandaag.’

Wat betekent waterstof aan kansen voor meer duurzame energie? Waar zien jullie de beste toepassingsmogelijkheden?
Robert Dencher: ‘Je kunt met waterstof heel veel kanten op. Een toepassing waar ik enthousiast over ben zien we bijvoorbeeld in Groningen bij het Hystock project. Hier zijn ze bezig om te kijken hoe je waterstof kunt opslaan in zoutlagen. In plaats van elektriciteit in een batterij kun je energie opslaan in de vorm van gas. Zo kun je de hele dag door waterstof produceren, deze opslaan op momenten dat er geen vraag is en inzetten op de piekmomenten om energie te middelen. Voor de opslag van duurzame energie op deze schaal hadden we eerder nog geen oplossing.’ JörgGigler: ‘Ik zie ook veel kansen. Met duurzame waterstof kunnen we die markten verduurzamen die moleculen nodig hebben op basis van duurzame elektriciteit. Denk aan het maken van hoge temperaturen in de industrie. Door waterstof te maken kunnen we meer duurzame elektriciteit inzetten dan alleen voor elektriciteit. We maken dan immers moleculen uit elektronen en kunnen zo meer verduurzamen.’

Waterstof is nu vooral grijs. Hoe lang duurt het nog voordat het op grote schaal echt groen is en hoe kijken jullie aan tegen de inzet van grijze en blauwe waterstof?
Robert Dencher: ‘Voorkeuren komen altijd met een prijs. Grijze waterstof kunnen we gemakkelijk maken. We willen zoveel mogelijk de CO2 die vrijkomt bij de productie van grijze waterstof in lege gasvelden opslaan. Dan heb je blauwe waterstof en heb je voor tachtig a negentig procent de CO2schade van de grijze weggenomen. Blauwe waterstof is goedkoper dan groene.’ JörgGigler: ‘Daarom denk ik dat het slim is om tegelijkertijd op blauwe waterstof in te zetten. Daarmee kun je massa maken maar je moet er wel voor zorgen dat je uiteindelijk de transitie naar groene waterstof maakt. Dat kan door een zogenaamde cap op blauwe waterstof te zetten, of door de hoeveelheid op te bergen CO2 te beperken. Dan moet je op enig moment wel over op groen. Zo verzeker je dat het eindbeeld groene waterstof is.’De heren zijn het er over eens: ‘Je moet pragmatisch zijn en beginnen met blauw. Dan maak je schaal en markt. Langzaam faseer je blauw uit en breng je groen in’. Robert Dencher: ‘De vraag is of we op korte termijn pragmatisch flinke stappen gaan maken. Of zijn we dogmatisch en wachten we tot de groene waterstof te betalen is? Dat duurt nog wel even. Het verstandigst is om hier pragmatisch mee om te gaan.’

Betaalbaarheid? In hoeverre past waterstof als een rendabele business case in ons energiesysteem?
Jörg Gigler: ‘Waterstof is nu eigenlijk nog niet rendabel; groen is veel duurder dan grijs. Dat komt in de basis omdat we de schade die fossiele brandstof aanricht aan het milieu onvoldoende zwaar wordt bestraft. Emissiehandel, het instrument om internationaal wat aan de uitstoot van fossiel te doen, geeft nog geen prikkel die voldoende is om groene alternatieven zoals waterstof rendabel te maken. Maar dat moment zit er wel aan te komen’. Robert Dencher: ‘Groene waterstof wordt goedkoper als we meer windparken hebben en de kosten van electrolyzers omlaag gaan. Daar gaat nog veel tijd overheen.Ik kan me voorstellen dat we met groene waterstof straks omgaan zoals groene elektriciteit nu. Je betaalt als consument net iets meer voor groene waterstof. Zo kun je groene waterstof naar een markt brengen en wordt het op termijn wel betaalbaar en rendabel. JörgGigler: ‘Uiteindelijk wordt de technologie door opschaling en innovaties steeds goedkoper. Ik denk dat we nog wel een jaar of 10 nodig zullen hebben voor een rendabele case, en dat gezegd hebbende, niets is zo lastig als voorspellen.’