De Europese Commissie heeft het Grid Package gepresenteerd, een pakket maatregelen om de uitbreiding en modernisering van elektriciteitsnetten in Europa te versnellen. Energie-Nederland is positief over de Europese aanpak en benadrukt tegelijkertijd dat het moment om door te pakken nú is aangebroken.
De Europese Commissie stelt duidelijk: nationale maatregelen schieten tekort. De energietransitie vraagt om een grensoverschrijdende aanpak binnen Europa. Alleen met investeringszekerheid en nauwe samenwerking tussen Europese overheden, netbeheerders en marktpartijen houden we de energietransitie op koers.
Belangrijkste punten uit het Grid Package:
- Versnelling van vergunningprocedures voor netprojecten, opslag en hernieuwbare energie.
- Europese coördinatie van grensoverschrijdende infrastructuur en offshore windontwikkeling.
- Anticiperende investeringen in netten om toekomstige vraag en aanbod beter in te passen.
- Digitalisering en flexibiliteit via slimme netwerken, opslag en vraagrespons.
- Flexibelere milieuregels: stikstofruimte
De Commissie schat dat er tot 2040 meer dan € 1,2 biljoen nodig is voor netinvesteringen. Zonder deze investeringen dreigen congestie en vertragingen bij aansluitingen, met hoge kosten voor consumenten.
Internationale verbindingen cruciaal
Naast nationale netuitbreiding is het realiseren van interconnectoren van groot belang. Deze verbindingen zorgen voor betere uitwisseling van elektriciteit tussen landen, vergroten de leveringszekerheid en maken het mogelijk om overschotten van duurzame energie efficiënt te benutten. Zonder deze koppelingen blijft het risico op congestie en inefficiëntie groot. Ook is het goed dat er gekeken wordt hoe de kosten van de offshore infrastructuur effectief kunnen worden verdeeld over de lidstaten die daarvan profiteren. Energie-Nederland pleit al langer voor het door ontwikkelen van bestaande instrumenten om die verdeling te bereiken.
Beter benutten net vraagt investering van de markt
Het beter benutten van het bestaande net – door flexibiliteit, opslag en vraagsturing – vraagt enorme investeringen van marktpartijen. Dit zijn kosten die bedrijven maken om congestie te verminderen en het net efficiënter te gebruiken. Denk aan technologie, infrastructuur en nieuwe diensten, bovenop investeringen in productiecapaciteit. Deze lasten komen grotendeels bij de markt terecht, terwijl het doel is om het net optimaal te benutten en de energietransitie betaalbaar te houden. Dit zou meer aandacht moeten krijgen in de European Grid Package. Gratis flexibiliteit is een illusie.
Flexibiliteit in milieuregels: stikstof geen blokkade meer
Brussel zet in op een flexibeler omgang met milieuregels. De stikstofuitstoot die vrijkomt bij de aanleg van elektriciteitsinfrastructuur mag de voortgang van projecten niet belemmeren. De Commissie stelt dat de langetermijn voordelen voor CO₂-reductie en stikstof-reductie ruimschoots opwegen tegen tijdelijke nadelen.
Dit is een belangrijke stap, zeker voor Nederland, waar sinds 2022 veel projecten stilvielen door het wegvallen van de stikstofvrijstelling. De EU wil voorkomen dat dergelijke knelpunten de energietransitie vertragen. Tegelijkertijd is het belangrijk te erkennen dat dit geen quick-fix is. Het opstellen van richtlijnen en komen tot Europese wetgeving kost namelijk behoorlijk wat tijd: naar schatting twee jaar in Brussel en daarna nog de implementatie in Nederland.
