Verplicht publiek eigendom warmtenetten vertraagt warmtetransitie

Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat wil de warmte-infrastructuur verplicht in publiek eigendom brengen in de Wet collectieve warmtevoorziening (Wcw). Naar verwachting wordt hierover morgen in de ministerraad besloten. Energie-Nederland vindt dit schadelijk, want het leidt tot vertraging van de warmtetransitie. De Wcw zou juist moeten bijdragen aan versnelling van de warmtetransitie. Onder meer via een nieuwe tariefsystematiek, scherpe doelen voor verduurzaming en meer publieke regie voor gemeenten.

In opdracht van minister Jetten heeft PwC onderzoek gedaan naar de gevolgen van het publiek eigendom maken van warmtenetten. De hoofdconclusie van het onderzoek is dat het doel voor 2030 van 500.000 nieuwe aansluitingen hiermee “waarschijnlijk onhaalbaar” wordt. Verder tast de beoogde grotere rol voor commerciële netwerkbedrijven – die onderdeel zijn van de gereguleerde netbeheerdersconcerns – het gelijke speelveld in de warmtemarkt aan.

Vertraging van de warmtetransitie en aantasting van het gelijke speelveld in de warmtemarkt

De belangrijkste twee oorzaken voor de vertraging zijn, aldus PwC: publieke partijen kunnen de realisatiekracht en de financiering voor deze uitdaging niet snel genoeg opbouwen en investeringen van private partijen zullen “in de breedte en vrij snel terugvallen”. Dit komt door onduidelijkheid over lopende projecten in ontwikkeling en over onteigening van warmte-infrastructuur op langere termijn. Energie-Nederland heeft deze risico’s nadrukkelijk benoemd bij het ministerie van EZK.

Over de rol voor netwerkbedrijven is ACM zeer duidelijk in vier adviezen uit 2020 en 2021 (1, 2, 3, 4): zelfs met ‘Chinese muren’ binnen een netbeheerdersconcern zijn de risico’s voor het gelijke speelveld niet weg te nemen. ACM adviseert om netwerkbedrijven buiten het netbeheerdersconcern te plaatsen, maar wel met dezelfde publieke aandeelhouders. Dan blijft het gelijke speelveld behouden en is geen wetswijziging nodig.

Maximaal 50% -1 aandeel in warmte-infrastructuren voor private partijen niet werkbaar

Er wordt een publiek meerderheidsbelang van minimaal 50% + 1 aandeel in de infrastructuur voorgesteld. Private partijen kunnen dan nog met maximaal 50% – 1 aandeel meedoen. Zo zou de kennis van private partijen behouden blijven. Dit levert echter grote risico’s op die veel bedrijven niet willen (of van hun aandeelhouders niet mogen) nemen: wel kapitaal, kennis en ervaring inbrengen, terwijl de zeggenschap bij een publieke partner ligt, met vaak weinig ervaring. Daarnaast wordt het bedrijf blootgesteld aan de niet goed voorspelbare dynamiek van de lokale politiek, aldus PwC.

Uitdagen van alle typen spelers in de warmtetransitie is cruciaal om klimaatdoelen te halen

Energie-Nederland heeft in gesprekken over de concept Wcw steeds de volgende uitgangspunten ingebracht:

  • Zorg dat we de klimaatdoelen halen. Voorschrijven van bepaalde organisatievormen werkt belemmerend. Het beperkt de investeringsbereidheid. En het aantal spelers in de markt zal afnemen. Dat is niet goed voor innovatie, voor betaalbaarheid en voor de snelheid in de warmtetransitie. Daartoe moeten juist alle spelers – publiek, privaat, combinaties daarvan en warmtecoöperaties – mee kunnen doen.
  • Stuur op de publieke belangen: betaalbaarheid, verduurzaming en leveringszekerheid. Stuur niet op publiek eigendom van de warmte-infrastructuur
  • Integrale verantwoordelijkheid voor de warmteketen is noodzakelijk. Alleen dan is duidelijk welke partij aanspreekbaar is op de publieke doelen.
  • Daag alle spelers uit via een open, transparante en non-discriminatoire selectieprocedure. ACM heeft dat ook benadrukt in juni 2021.
  • Benut de ervaring, expertise en de investeringskracht van de bestaande (publieke én private) warmtebedrijven. Zij bedienen nu 80-90% van de markt.

Twee alternatieven voor de marktordening die niet leiden tot vertraging

De afgelopen maanden heeft Energie-Nederland twee voorstellen voor alternatieve marktmodellen gedaan. Deze alternatieven leiden ook tot meer publieke grip en eigendom. De voorstellen i) geven gemeenten meer grip, ii) geven meer keuzevrijheid, iii) vertragen de warmtetransitie niet, iv) blijven de kracht van de private bedrijven benutten en v) voorkomen dat private investeringen de komende jaren nagenoeg stilvallen.

Overwegingen Energie-Nederland om vertraging warmtetransitie te voorkomen

In deze notitie leest u de overwegingen die Energie-Nederland de afgelopen maanden, zowel schriftelijk als mondeling, aan de minister heeft aangereikt om vertraging juist te voorkomen.

 

Inbreng Energie-Nederland hoorzitting en debat Tweede Kamer prijsplafond

9 november 2022
Vandaag vindt er een hoorzitting plaats in de Tweede Kamer over het door minister Jetten voorgestelde prijsplafond. De CEO’s van Essent, Greenchoice en Eneco nemen hieraan deel. Aansluitend zal er een commissiedebat in de Tweede Kamer zijn over het prijsplafond.
Lees verder

Blijf inzetten op uitrol congestiemanagement en invoeren verzwaren-tenzij tenders

9 november 2022
Energie-Nederland vindt dat vol moet worden ingezet op de uitrol van congestiemanagement. Daarnaast kunnen netbeheerders “verzwaren-tenzij tenders” opzetten waarbij de netbeheerder flexibele capaciteit kan inkopen. Ook cruciaal is dat ACM kijkt naar een herziening van de transporttariefstructuur. Met name het
Lees verder

Reactie Energie-Nederland op de vijf belangrijkste maatregelen die de Europese Commissie voorstelt voor het herinrichten van de gasmarkt

8 november 2022
De Europese Commissie heeft op 18 oktober een reeks maatregelen aangekondigd, waarmee zij de hoge gasprijzen wil aanpakken en leveringszekerheid wil waarborgen. In het artikel “Reactie op voorstel Europese Commissie om in te grijpen in de gasmarkt”, worden de maatregelen
Lees verder

Energie-Nederland verwelkomt hulp aan klanten via prijsplafond

7 november 2022
Minister Jetten heeft vandaag de Tweede Kamer geïnformeerd over onder andere het tijdelijke prijsplafond. Energie-Nederland is tevreden dat het kabinet (in de brief EZK-prijsplafond) de keuze heeft gemaakt voor een prijsplafond als compensatiemaatregel voor de hoge energierekening van huishoudens en
Lees verder

Dag van het Klimaatakkoord & aanbieding routekaart waterstof

3 november 2022
Vandaag tijdens de Dag van het Klimaatakkoord is de Routekaart Waterstof aan minister Jetten overhandigd. De Routekaart Waterstof is een initiatief van het Nationaal Waterstof Programma (NWP). In deze Routekaart roepen de deelnemers, een samenwerking tussen de overheid en een
Lees verder

KEV 2022; Een klein stapje de goede kant op, maar snel aanvullend beleid nodig om klimaatdoelen te behalen

3 november 2022
Op 1 november is de Klimaat-en Energieverkenning 2022 gepubliceerd. De conclusie is dat we maar met kleine stappen de goede kant op gaan; er is dan ook snel extra kabinetsbeleid nodig om de reductiedoelen te behalen. De broeikasgasuitstoot in Nederland
Lees verder

Energie-Nederland betreurt de uitspraak over Porthos

2 november 2022
Energie-Nederland betreurt de uitspraak over Porthos, hierdoor gaat kostbare tijd verloren en wordt de energietransitie vertraagd. Projecten om CO2 te besparen, denk aan de bouw van windmolenparken, moeten snel doorgang kunnen vinden om de ambitieuze doelstellingen van 55% CO2 reductie
Lees verder

Energie-Nederland ondertekent intentieverklaring “Samen schuldregelingen redden” 

31 oktober 2022
Door de hogere energieprijzen hebben meer huishoudens moeite om hun energierekening te betalen. Bij deze groeiende groep zijn op dit moment niet altijd middelen of regelingen beschikbaar om te voorkomen dat nieuwe achterstanden ontstaan. Energie-Nederland ziet het als haar verantwoordelijkheid
Lees verder

Energie-Nederland is positief dat klanten minder snel kunnen worden afgesloten deze winter

25 oktober 2022
Vandaag heeft minister Jetten van Klimaat en Energie een tijdelijke aanscherping van de Regeling afsluitbeleid voor kleinverbruikers van elektriciteit, gas en warmte bekendgemaakt. Hierdoor kunnen huishoudens en andere kleinverbruikers minder snel afgesloten worden, als zij hun energierekening niet meer kunnen
Lees verder

Reactie op voorstel Europese Commissie om in te grijpen in de gasmarkt

20 oktober 2022
De Europese Commissie heeft op 18 oktober een reeks maatregelen aangekondigd, waarmee zij de hoge gasprijzen wil aanpakken en leveringszekerheid wil waarborgen. Het voorstel bestaat onder andere uit het plan dat de EU-lidstaten gezamenlijk gas inkopen via een nieuw Europees
Lees verder

Energie-Nederland verwelkomt definitief prijsplafond

4 oktober 2022
Vandaag heeft het kabinet bekendgemaakt hoe het prijsplafond voor een basisverbruik per 1 januari 2023 ingevuld gaat worden. Energie-Nederland is blij met dit besluit; het is hard nodig om huishoudens en andere kleinverbruikers te beschermen tegen de hoge energieprijzen. “We
Lees verder

Europese Commissie besluit in te grijpen in de elektriciteitsmarkt  

30 september 2022
Vandaag is door de Europese Energieraad besloten om een plafond te zetten op de marktinkomsten, die behaald worden door energiebedrijven die energie opwekken tegen lage variabele kosten. Dit wordt een plafond op “inframarginale inkomsten” genoemd. Dat betekent dat inkomsten die
Lees verder